Rewitalizacja

Dokument

Obowiązujący Gminny Program Rewitalizacji miasta Gdyni na lata 2017-2026 (GPR) został przyjęty uchwałą nr XXX/721/17 Rady Miasta Gdyni z dnia 29 marca 2017 r.

Założenia

Gminny Program Rewitalizacji to dokument określający strategiczne kierunki zmian oraz zestaw działań inwestycyjnych i społecznych na sześciu gdyńskich podobszarach rewitalizacji. Powstał on w efekcie konsultacji z lokalnymi społecznościami oraz interesariuszami rewitalizacji. Jego opracowaniu towarzyszyło przekonanie, że punktem wyjścia dla realnej rewitalizacji – realnej zmiany – jest zrozumienie, że kwestie społeczne, przestrzenno-funkcjonalne, gospodarcze techniczne lub środowiskowe są z sobą nierozerwalnie powiązane.

W Gdyni w 2016 r. wyznaczono obszar rewitalizacji składający się z sześciu podobszarów, które od lat z różnych powodów „odstawały” od reszty miasta. Cechowała je złożoność problemów społecznych, wyraźnie niższy standard przestrzeni miejskich oraz częściowo – warunków zamieszkania, często izolacja geograficzna i stygmat „miejsca gorszego”.

Ambicją Gdyni jest, by poprzez rewitalizację doprowadzić do zniwelowania dysproporcji, nie zapominając przy tym o wyjątkowym charakterze, zasobach i potencjałach tych terenów.

Naczelną zasadą przyjętą w pracach nad Gminnym Programem Rewitalizacji Miasta Gdyni było to, że powinien być głęboko osadzony w gdyńskiej rzeczywistości i realiach, odpowiadając na lokalne konteksty i specyficzne potrzeby gdynian.

Wypracowanie GPR wsparte zostało dotacją ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 na realizację projektu „Rewitalizacja Obszarów Zdegradowanych w Gdyni -wypracowanie kompleksowego programu rewitalizacji najbardziej zdegradowanych terytoriów, odpowiadającego na lokalne konteksty i potrzeby społeczności”.

Po sześciu latach wdrażania zapisów GPR i zakończeniu realizacji większości z zaplanowanych działań uchwałą nr L/1510/23 Rady Miasta Gdyni z dnia 8 lutego 2023 r. przystąpiono do sporządzania zmiany (aktualizacji) programu, w celu umożliwienia dalszego działania na podobszarach rewitalizacji.

Działania społeczne

W zakresie rewitalizacji społecznej Gminny Program Rewitalizacji zakłada przede wszystkim rozwój usług społecznych świadczonych na rzecz i w lokalnej społeczności. Jako nadrzędną wartość w kreowaniu i wdrażaniu usług społecznych uznano deinstytucjonalizację – budowanie sieci oparcia w lokalnym środowisku oraz rozwijanie dostępu do usług blisko miejsca zamieszkania. Rewitalizacja zakłada również zaangażowanie i upodmiotowienie mieszkańców – adresatów zmiany – zarówno w kształt usług, jak i zmian przestrzennych w najbliższym otoczeniu.

Rewitalizacja społeczna w Gminnym Programie Rewitalizacji realizuje sześć głównych celów zebranych w dwóch obszarach tematycznych:

OBSZAR TEMATYCZNY 1: REINTEGRACJA SPOŁECZNA

1.1. Zapewnienie adekwatnej dostępności usług społecznych.

1.2. Usamodzielnienie – zmniejszenie liczby osób zależnych od pomocy społecznej, w tym osób pozostających poza rynkiem pracy.

1.3 Wyrównanie szans w dostępie do edukacji, kultury, sportu.

OBSZAR TEMATYCZNY 2: SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE

2.1. Wzrost aktywności obywatelskiej.

2.2 Stworzenie warunków umożliwiających integrację, w tym międzypokoleniową.

2.3. Zwiększenie aktywności mieszkańców na rzecz dzielnicy i społeczności lokalnej.

Dążenie do osiągnięcia tych celów realizowane jest poprzez konkretne przedsięwzięcia rewitalizacyjne, jak również poprzez działania horyzontalne – wdrażane w obrębie całego miasta i wprowadzające do polityk miejskich nowe mechanizmy, w szerokim partnerstwie między jednostkami miejskimi, wydziałami Urzędu Miasta i organizacjami pozarządowymi.

Spośród zaplanowanych w GPR przedsięwzięć podstawowych o charakterze społecznym można wyróżnić następujące główne grupy działań.

Projekty rozwoju usług społecznych na rzecz rodzin, dzieci i młodzieży, realizowane w oparciu o sieć placówek wsparcia dziennego SPOT oraz o sieć centrów sąsiedzkich Przystani, obejmujące wiązki działań z zakresu:
− aktywizacji i integracji społecznej oraz treningu umiejętności społecznych,
− pracy animacyjnej,
− pomocy terapeutycznej w pokonywaniu trudności (psycholog, pedagog, terapeuta; prowadzący terapię i inne formy wsparcia, np. socjoterapia, psychoterapia, konsultacje psychologiczne, grupa wsparcia).

Partycypacja społeczna i inicjatywy lokalne – przedsięwzięcia, obejmujące wiązki działań z zakresu:
− włączania mieszkańców w procesy inwestycyjne,
− prowadzenia działań informacyjnych i edukacyjnych dot. rewitalizacji w ramach punktów konsultacyjnych,
− organizowania konkursów dla organizacji pozarządowych dot. angażowania lokalnych społeczności i wprowadzania zmian w przestrzeni publicznej,
− prowadzenia Funduszu Sąsiedzkiego,
− animowania lokalnych społeczności poprzez organizację wspólnych wydarzeń, celebrowanie zakończenia inwestycji, wspólne prace na rzecz przestrzeni publicznej.

Działania społeczne podejmowane na Wzgórzu Orlicz-Dreszera – przedsięwzięcia obejmujące następujące działania: kompleksową diagnozę środowisk, wdrożenie Programu Osłonowego, program aktywizacji społeczno-zawodowej, wzmożenie aktywności służb w celu poprawy bezpieczeństwa.

Działania inwestycyjne

Intencją procesu rewitalizacji założoną w GPR jest integracja działań wspierających lokalne społeczności z działaniami poprawiającymi jakość przestrzeni, w której żyją. Wynika to z przeświadczenia, że zmiana przestrzeni nie powinna być projektowana, ani tym bardziej prowadzona w oderwaniu od środowiska życia, bez angażowania lokalnych społeczności.

Działania przestrzenne zaplanowano w oparciu o zidentyfikowane wraz z mieszkańcami problemy, potrzeby i potencjały poszczególnych podobszarów, wychodząc z założenia, że mieszkańcy są nie tylko użytkownikami przestrzeni, ale i lokalnymi ekspertami. Jednocześnie nowopowstałe bądź zmodernizowane budynki, konkretna, wysokiej jakości infrastruktura wprowadzona w przestrzeń osiedla czy dzielnicy stanowi ważne narzędzie w dokonywaniu trwałych zmian społecznych, a poprawa jakości przestrzeni życiowej może być silnym impulsem do dokonywania zmian indywidualnych. Dlatego też założono wiele działań na styku procesów społecznych i inwestycyjnych – zarówno w makroskali (procesy inwestycyjne dotyczące całego podobszaru rewitalizacji bądź jego kluczowej części), jak i w mikroskali (działania skoncentrowane wokół konkretnej ulicy, pojedynczego budynku).

Działania inwestycyjne w Gminnym Programie Rewitalizacji realizują trzy główne cele w dwóch obszarach tematycznych:

OBSZAR TEMATYCZNY 3: JAKOŚĆ PRZESTRZENI

3.1. Podniesienie jakości i dostępności przestrzeni publicznej

3.2. Poprawa warunków mieszkaniowych

3.3. Zapewnienie dostępu do podstawowej infrastruktury technicznej

OBSZAR TEMATYCZNY 4: AKTYWIZACJA GOSPODARCZA

4.2. Zwiększenie atrakcyjności obszaru rewitalizacji dla zewnętrznych inwestorów

Spośród zaplanowanych w obowiązującym GPR przedsięwzięć o charakterze inwestycyjnym można wyróżnić następujące główne grupy działań:

Działania mające na celu stworzenie lub poprawę jakości infrastruktury społecznej obejmujące:
− stworzenie centrów sąsiedzkich – Przystani na Oksywiu, na osiedlu ZOH i na Witominie,
− remont placówki wsparcia dziennego na Oksywiu.

Działania mające na celu stworzenie nowych przestrzeni rekreacji obejmujące:
− stworzenie polan rekreacyjnych na Babich Dołach, Oksywiu, Witominie,
− stworzenie infrastruktury sportowej – boisk na Oksywiu i Witominie,
− stworzenie osiedlowych terenów zieleni i rekreacji na Oksywiu, osiedlu ZOH i na Meksyku,
− stworzenie Parku Leśnego na Oksywiu.

Działania związane z poprawą jakości zagospodarowania i budową lub przebudową infrastruktury technicznej (drogi, chodniki, parkingi, sieci) mające na celu poprawę bezpieczeństwa, tworzenie niezbędnych powiązań komunikacyjnych, a także niwelowanie różnic inwestycyjnych, obejmujące:
− budowę lub przebudowę ulic i chodników: ul. Makowskiego, ul. Arciszewskich i skrzyżowania ul. Dąbka, Bosmańskiej i Dickmana na Oksywiu, ul. Nauczycielska na Witominie, ul. Meksykańska i ulice osiedlowe na Meksyku, Ul. Zamenhofa, ul. Komierowskiego, ul. Opata Hackiego na Chyloni,
− stworzenie infrastruktury parkingowej – przy cmentarzu na Oksywiu, w obrębie węzła przesiadkowego na Meksyku,
− budowa i przebudowa niezbędnych sieci infrastruktury technicznej na Babich Dołach, Meksyku, osiedlu Zamenhofa-Opata Hackiego, Witominie, Oksywiu.

Działania związane z poprawą warunków zamieszkania, obejmujące:
− kompleksowa modernizacja energetyczna 6 budynków komunalnych na Oksywiu, Witominie, osiedlu Zamenhofa-Opata Hackiego,
− remonty w częściach wspólnych budynków komunalnych na Oksywiu, Witominie, osiedlu Zamenhofa-Opata Hackiego.
− rozebranie budynków komunalnych w złym stanie technicznym i budowa nowego budynku komunalnego na Oksywiu,
− dofinansowanie remontów części wspólnych w budynkach wspólnot mieszkaniowych,
− pomoc w zmianie miejsca zamieszkania mieszkańcom Wzgórza Orlicz-Dreszera.

O wszystkich działaniach rewitalizacyjnych można przeczytać w zakładkach poświęconych każdemu z podobszarów.

Podstawa prawna

Podstawę do podjęcia prac nad Gminnym Programem Miasta Gdyni stanowi Ustawa o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 roku.

W planowaniu kierunków działań rewitalizacyjnych Gminny Program Rewitalizacji Miasta Gdyni korzysta z rekomendacji dotyczących prowadzenia wielowymiarowej polityki rewitalizacyjnej zawartej w Krajowej Polityce Miejskiej.

GPR 2017-2026 został stworzony również w oparciu o wytyczne ministra rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, precyzujące jak należy rozumieć pojęcie rewitalizacji w odniesieniu do działań współfinansowanych ze środków unijnych w perspektywie finansowej 2014-2020.